Aż 95 proc. badanych deklaruje, że podczas robienia zakupów lub podejmowania decyzji o wyborze usÅ‚ugi zwraca uwagÄ™ na to, czy wymaga siÄ™ od nich podania danych osobowych. Blisko poÅ‚owa z nich ma negatywny stosunek do ich udostÄ™pniania instytucjom lub firmom, a 83 proc. przynajmniej raz zrezygnowaÅ‚o ze skorzystania z usÅ‚ugi po zapoznaniu siÄ™ z warunkami przetwarzania danych osobowych. Ta niechęć może być zwiÄ…zana z faktem, że ponad poÅ‚owa internautów (58 proc.) spotkaÅ‚a siÄ™ z nieodpowiednim w ich odczuciu wykorzystaniem wÅ‚asnych danych. Jak wynika z raportu firmy doradczej Deloitte „Ochrona danych osobowych oczami polskich konsumentów” zaledwie 16 proc. badanych otrzymaÅ‚o kiedykolwiek informacjÄ™ o naruszeniu poufnoÅ›ci ich personaliów. Tymczasem dokÅ‚adnie za rok, 25 maja 2018 r. zacznÄ… obowiÄ…zywać przepisy unijnego rozporzÄ…dzenia RODO, które znacznie utrudniÄ… firmom zbieranie danych osobowych oraz zrewolucjonizujÄ… ich przechowywanie i przetwarzanie.
Blisko poÅ‚owa Polaków (46 proc.) ma negatywny stosunek do udostÄ™pniania danych osobowych instytucjom lub firmom i stara siÄ™ ograniczać je do absolutnego minimum. Ponad dwie piÄ…te ankietowanych (43 proc.) dzieli siÄ™ nimi niechÄ™tnie, nawet gdy w zamian oferowana jest im jakaÅ› korzyść w postaci nagrody, bonu, rabatu czy wartoÅ›ciowej treÅ›ci. Tylko co piÄ…ta osoba wykazuje pozytywny stosunek do dzielenia siÄ™ swoimi danymi. Jak wynika z badania Deloitte wraz z wiekiem i poziomem wyksztaÅ‚cenia sceptyczna postawa wzglÄ™dem dzielenia siÄ™ swoimi danymi wzrasta.
„Coraz wiÄ™ksza niechęć do udostÄ™pniania danych osobowych może wiÄ…zać siÄ™ nie tylko z obawÄ… o niewÅ‚aÅ›ciwe ich wykorzystanie i naruszenie zasad prywatnoÅ›ci, ale także z czÄ™stotliwoÅ›ciÄ… prób zdobycia tych danych, z jakÄ… spotykajÄ… siÄ™ konsumenci” - mówi Joanna Miernik, Menedżer w dziale doradztwa strategiczno-technologicznego Deloitte Digital. „Zbyt czÄ™ste próby wyÅ‚udzenia zgody na przetwarzanie danych mogÄ… spowodować negatywny stosunek konsumentów do marki. Firmy powinny podejść do tego zadania w sposób bardzo wyważony. Warto przemyÅ›leć i opracować odpowiedniÄ… politykÄ™ kontaktów z klientem, tak aby dziaÅ‚ania majÄ…ce na celu poprawÄ™ efektywnoÅ›ci biznesowej firmy przy okazji nie spowodowaÅ‚y negatywnych doÅ›wiadczeÅ„ konsumentów” – dodaje.
Dane udostępniane i źle wykorzystane
Niemal każdy ankietowany (95 proc.) podczas robienia zakupów lub podejmowania decyzji o wyborze usÅ‚ugi zwraca uwagÄ™ na to, czy wymaga siÄ™ od niego podania danych osobowych. PodajÄ…c je, najbardziej obawiamy siÄ™ natarczywego dzwonienia telemarketerów (55 proc.) oraz tego, że ktoÅ› siÄ™ pod nas podszyje (50 proc.). Blisko poÅ‚owa badanych darzy ograniczonym zaufaniem firmy i instytucje, które zbierajÄ… dane osobowe swoich klientów – 45 proc. sÄ…dzi, że firmy potrzebujÄ… tych danych po to, by nastÄ™pnie sprzedać je innym podmiotom. „Obawy te sÄ… sÅ‚uszne, choć firmy nie zawsze udostÄ™pniajÄ… dane klientów innym podmiotom dobrowolnie. CyberprzestÄ™pcy siÄ™gajÄ… po nie sami. Dane osobowe, finansowe oraz nasze identyfikatory i hasÅ‚a do serwisów internetowych to informacje, które najczęściej padajÄ… ich Å‚upem. PrzestÄ™pcy wykorzystujÄ… je do opróżniania rachunków bankowych lub zaciÄ…gania kredytów w naszym imieniu” – wyjaÅ›nia Marcin Lisiecki, Menadżer w dziale cyberbezpieczeÅ„stwa Deloitte.
W trakcie ostatniego miesiÄ…ca wiÄ™kszość Polaków przynajmniej raz spotkaÅ‚a siÄ™ z proÅ›bÄ… podania swoich danych osobowych (81 proc.) – czy to podczas zakupów, czy też innych czynnoÅ›ci takich jak: korzystanie z aplikacji, gier lub pobieranie plików. TakÄ… zgodÄ™, przynajmniej raz, wyraziÅ‚o siedmiu na dziesiÄ™ciu internautów (69 proc.). Respondenci zostali także zapytani, czy kiedykolwiek padli ofiarÄ… nieodpowiedniego w ich odczuciu wykorzystania swoich danych. TwierdzÄ…co odpowiedziaÅ‚o aż 58 proc., przy czym szczególnie niepokojÄ…cy wydaje siÄ™ fakt, że aż jedna trzecia (34 proc.) doÅ›wiadczyÅ‚a tego co najmniej kilkukrotnie. Nie dziwi wiÄ™c, że aż 83 proc. respondentów przynajmniej raz podjęło decyzjÄ™ o rezygnacji ze skorzystania z usÅ‚ugi po zapoznaniu siÄ™ z warunkami przetwarzania danych osobowych lub po zorientowaniu siÄ™, że usÅ‚uga bÄ™dzie zwiÄ…zana z prezentowaniem spersonalizowanej oferty handlowej.
RODO – sprzymierzeniec praw konsumentów?
Raport Deloitte pokazuje, że polscy konsumenci bardzo selektywnie podchodzÄ… do udostÄ™pniania danych osobowych podmiotom zewnÄ™trznym, a ich Å›wiadomość w tym zakresie jest wysoka. W walce o ochronÄ™ danych osobowych, mieszkaÅ„cy UE, dokÅ‚adnie za rok, zyskajÄ… poważnego sprzymierzeÅ„ca w postaci unijnych przepisów. Od 25 maja 2018 r. zacznie obowiÄ…zywać Ogólne RozporzÄ…dzenie o Ochronie Danych (tzw. RODO). RozporzÄ…dzenie to dotyczy wszystkich, którzy przetwarzajÄ… dane osobowe w zwiÄ…zku z prowadzonÄ… dziaÅ‚alnoÅ›ciÄ… gospodarczÄ…. RODO rozszerza zakres obowiÄ…zków podmiotów przetwarzajÄ…cych dane, ale też wyposaża osoby fizyczne i organy nadzorujÄ…ce w skuteczne narzÄ™dzia reagowania w sytuacji naruszenia rozporzÄ…dzenia. Kary administracyjne naÅ‚ożone na skutek zÅ‚amania przepisów rozporzÄ…dzenia mogÄ… wynieść do 20 mln euro lub w przypadku przedsiÄ™biorców do 4 proc. caÅ‚kowitego rocznego Å›wiatowego obrotu z poprzedniego roku obrotowego.
Raport Deloitte wskazuje, że poÅ‚owa internautów ma za sobÄ… nie tylko doÅ›wiadczenie zwiÄ…zane z udostÄ™pnianiem swoich danych osobowych, ale również z wystÄ…pieniem do firmy o usuniÄ™cie ich z jej baz. Co trzeci respondent (34 proc.) deklaruje, że co najmniej raz podjÄ…Å‚ aktywne dziaÅ‚anie w celu uzyskania informacji na temat posiadanych przez podmiot komercyjny danych osobowych na jego temat. Zdecydowana wiÄ™kszość internautów nie posiada jednak takich doÅ›wiadczeÅ„ (66 proc.). Tymczasem w krajach Europy Zachodniej takie żądania sÄ… popularne i stanowiÄ… dla przetwarzajÄ…cych bardzo duże obciążenie. „Dane osobowe żądajÄ…cego sÄ… bowiem czÄ™sto zlokalizowane w wielu różnych miejscach. Konsekwencje błędu przy realizacji żądania mogÄ… być poważne, np. w Wielkiej Brytanii kary za nieprawidÅ‚owoÅ›ci przy realizacji żądaÅ„ dostÄ™pu do danych siÄ™gajÄ… kilkudziesiÄ™ciu tysiÄ™cy funtów. Po wejÅ›ciu w życie RODO podobne sankcje bÄ™dÄ… groziÅ‚y polskim przedsiÄ™biorcom, wiÄ™c zawczasu powinni oni przygotować odpowiednie procedury” – mówi Maciej Marek, Senior Associate, adwokat z Deloitte Legal.
(Nie) kontrolowany wyciek danych
W ocenie wiÄ™kszoÅ›ci respondentów (60 proc.) informacje o celach przetwarzania i inne informacje podawane przez firmy przy zbieraniu danych osobowych sÄ… z reguÅ‚y przejrzyste i zrozumiaÅ‚e. Niemniej dla wielu osób ich zrozumienie stanowi spore wyzwanie. „RODO wymaga, aby wszelkie komunikaty zwiÄ…zane z przetwarzaniem byÅ‚y przedstawione w zwiÄ™zÅ‚ej, przejrzystej, zrozumiaÅ‚ej i Å‚atwo dostÄ™pnej formie. NiespeÅ‚nienie tych kryteriów może prowadzić na przykÅ‚ad do bezskutecznoÅ›ci zebranych zgód i koniecznoÅ›ci usuniÄ™cia zgromadzonych danych” – wyjaÅ›nia Maciej Marek.
Użytkownicy Internetu sÄ… jednogÅ‚oÅ›ni, co do oczekiwaÅ„ wzglÄ™dem firm, którym zdarzyÅ‚by siÄ™ wyciek danych osobowych części jej klientów – uważajÄ…, że nie powinny ukrywać tej informacji. RóżniÄ… siÄ™ natomiast odnoÅ›nie tego, kto powinien być informowany o takiej sytuacji – najwiÄ™cej osób opowiada siÄ™ za tym, by informacja ta byÅ‚a powszechna (44 proc.), a 35 proc. jest zdania, że taka informacja powinna trafić tylko do klientów. Zaledwie 16 proc. badanych zostaÅ‚o kiedykolwiek zawiadomione o naruszeniu poufnoÅ›ci (np. w wyniku wÅ‚amania, wycieku) ich danych osobowych. „To niewiele, zważywszy na naÅ‚ożony przez RODO obowiÄ…zek informowania organu nadzoru o naruszeniu, nie później niż w ciÄ…gu 72 godzin po stwierdzeniu naruszenia. Zawiadomienie to z reguÅ‚y bÄ™dzie musiaÅ‚o zostać skierowane również do osoby, której dane dotyczÄ…. Oznacza to w praktyce konieczność wprowadzenia przez firmy procedury zgÅ‚aszania incydentów” – mówi Agata Jankowska-GaliÅ„ska, Senior Managing Associate, radca prawny w kancelarii Deloitte Legal.