Zdaniem ekspertów firmy doradczej Deloitte, autorów raportu „Technologia Blockchain i jej potencjaÅ‚ w podatkach”, jednym z rozwiÄ…zaÅ„, który może mieć najwiÄ™kszy wpÅ‚yw na relacjÄ™ podatników z organami podatkowymi jest Blockchain. Potencjalnie zrewolucjonizuje sposób dokonywania pÅ‚atnoÅ›ci, przechowywania danych i zawierania transakcji. Mimo ogromnych kosztów, które sÄ… potrzebne do jego wdrożenia w systemie podatkowym, możliwe, że wpÅ‚ynie na jego uszczelnienie, a co za tym idzie skuteczniejszÄ… egzekucjÄ™ podatków. Wciąż jednak nie brakuje nieÅ›cisÅ‚oÅ›ci i mitów wokóÅ‚ Blockchain. Dlatego niezbÄ™dne jest zrozumienie tej technologii.
Podstawowym warunkiem zrozumienia dziaÅ‚ania technologii Blockchain jest poznanie koncepcji sieci P2P, czyli Peer-to-Peer. Oznacza to, że wszystkie komputery przypisane do jednej sieci majÄ… równe prawa, nie istnieje bowiem administrator centralny. PrzekazujÄ… sobie wszelkie zasoby i dane dostÄ™pne w sieci P2P, bez koniecznoÅ›ci korzystania z centralnego serwera. GÅ‚ównym celem takiego rozwiÄ…zania jest umożliwienie – w czasie rzeczywistym – bezpoÅ›redniej wspóÅ‚pracy urzÄ…dzeÅ„ sieciowych.
Blockchain podatny na kradzież danych użytkowników
Mimo, że Blockchain do tej pory najczęściej kojarzony byÅ‚ z kryptowalutÄ… Bitcoin, to przechowywane w nim dane nie muszÄ… dotyczyć walut. MogÄ… to być zupeÅ‚nie inne informacje. PrzesyÅ‚anie danych odbywa siÄ™ w formie zaszyfrowanej, co pozwala na identyfikacjÄ™ ich nadawców i odbiorców. Dodatkowo, jeÅ›li użytkownik chce dodać do zbioru jakÄ…kolwiek informacjÄ™ musi zostać ona zaakceptowana przez pozostaÅ‚ych.
Transparentność w czasie zbliżonym do rzeczywistego
Każdy blok jest wyposażony w unikatowy identyfikator („hash”), który jest czymÅ› w rodzaju cyfrowego odcisku palca i Å‚Ä…czy bloki w ciÄ…g. Modyfikacja przechowywanych informacji jest niemożliwa bez jego zmiany we wszystkich blokach, co zapewnia użytkownikom peÅ‚nÄ… transparentność i praktycznie uniemożliwia sfaÅ‚szowanie danych w oparciu o mechanizm konsensusu.
Automatyzacja podatkowa
PoszukujÄ…c możliwoÅ›ci zwiÄ™kszenia wydajnoÅ›ci i zapewnienia zgodnoÅ›ci z przepisami, organy podatkowe coraz częściej wykorzystujÄ… technologie cyfrowe do gromadzenia i analizowania danych. Zdaniem ekspertów Deloitte ze wzglÄ™du na zdolność dostarczania w czasie zbliżonym do rzeczywistego rzetelnych informacji z wielu poziomów do dużych grup odbiorców, na przykÅ‚ad w sferze podatków, i to w skali miÄ™dzynarodowej, Blockchain jest jednÄ… z najbardziej obiecujÄ…cych technologii, która może zrewolucjonizować sposób poboru podatków.
– Ponieważ technologia ta jest wciąż w poczÄ…tkowej fazie rozwoju, wprowadzenie jej do urzÄ™dów skarbowych wymagaÅ‚oby caÅ‚kowitej zmiany zarówno centralnych baz danych, jak i systemów sieciowych. Poza wielopoziomowÄ… integracjÄ… systemów niezbÄ™dne byÅ‚yby zmiany prawa, poprawki do ustaw dotyczÄ…cych baz danychi tożsamoÅ›ci. Nie można jednak nie dostrzegać korzyÅ›ci pÅ‚ynÄ…cych z takiego wdrożenia. DÅ‚ugoterminowo Blockchain może być czynnikiem wymuszajÄ…cym wdrożenie zautomatyzowanych procesów rozliczeÅ„ podatkowych, zachodzÄ…cych w czasie zbliżonym do rzeczywistego, dotyczÄ…cych zarówno maÅ‚ych, jak i dużych firm – mówi Ernest Frankowski, Partner w Dziale Doradztwa Podatkowego Deloitte.
Blockchain w VAT i cenach transferowych
Blockchain może dać przede wszystkim korzyÅ›ci w podatkach poÅ›rednich. PrzykÅ‚adów jego możliwego zastosowania jest naprawdÄ™ wiele. Jednym z nich jest podatek VAT. Jest on w tej chwili kluczowÄ… daninÄ… w każdym systemie i źródÅ‚em najwiÄ™kszych wpÅ‚ywów budżetowych. Z tego powodu organy podatkowe poszukujÄ… sposobów podniesienia skutecznoÅ›ci jego Å›ciÄ…gania, co pozwoli zwiÄ™kszyć przychody budżetowe i zredukować deficyt. Najbardziej zaawansowane rozwiÄ…zania zastosowano w Brazylii, gdzie wprowadzono obowiÄ…zek wystawiania faktur elektronicznych, które organy podatkowe otrzymujÄ… w czasie realnym. Takie rozwiÄ…zania chcÄ… również wprowadzić niektóre kraje europejskie, na przykÅ‚ad WÄ™gry.
Blockchain to potencjalnie nie tylko podatki poÅ›rednie. Równie skuteczne zastosowanie mógÅ‚by znaleźć również w przypadku cen transferowych czy odprowadzaniu skÅ‚adek i podatku od wynagrodzeÅ„. DziÅ› już w wielu krajach jest on odprowadzany kanaÅ‚ami cyfrowymi. Wykorzystywane obecnie systemy majÄ… jednakże znaczÄ…cÄ… wadÄ™: obejmujÄ… dużą liczbÄ™ instytucji rzÄ…dowych, z których każda ma wÅ‚asny rejestr, co de facto oznacza dublowanie danych, gromadzonych przez inne instytucje.
– Wdrożenie systemu opartego o Blockchain spowoduje, że pracodawcy nie bÄ™dÄ… już musieli peÅ‚nić roli poÅ›redników, odpowiedzialnych za naliczanie i przekazywanie odpowiednim instytucjom zaliczek na podatek i skÅ‚adek ZUS od wynagrodzenia swoich pracowników. Można to osiÄ…gnąć wykorzystujÄ…c smart contracts, które mogÄ… zapewnić peÅ‚nÄ… automatyzacjÄ™ procesu w zależnoÅ›ci od precyzyjnoÅ›ci umowy i klarownoÅ›ci przepisów prawa – mówi Piotr BaraÅ„ski, Menedżer w Dziale Doradztwa Podatkowego Deloitte.
Blockchain nie jest jedynym rozwiÄ…zaniem na ograniczenie oszustw podatkowych
System podatkowy, zarówno na poziomie poszczególnych krajów, jak i Unii Europejskiej, dziaÅ‚a w oparciu o scentralizowane ksiÄ™gi. Ponieważ system pobierania podatku VAT sprzyja dokonywaniu oszustw, Blockchain mógÅ‚by rozwiÄ…zać wiele zwiÄ…zanych z tym problemów. GÅ‚ównÄ… różnicÄ™ miÄ™dzy DICE (miÄ™dzynarodowy system elektronicznej wymiany faktur), a aplikacjami dziaÅ‚ajÄ…cymi w oparciu o Blockchain jest osiÄ…ganie konsensusu. DICE zabezpiecza transakcje w czasie realnym, ale przechowywany jest w scentralizowanej ksiÄ™dze, prowadzonej przez organy skarbowe. Blockchain natomiast przeprowadza analizÄ™ ryzyka w czasie realnym, a mechanizm osiÄ…gania konsensusu jest ostatnim etapem, poprzedzajÄ…cym oficjalne wystawienie faktury VAT. Dla każdego towaru czy usÅ‚ugi w obrocie istniaÅ‚aby oddzielna ksiÄ™ga, z wykazem pierwotnych wÅ‚aÅ›cicieli, poÅ›redników i aktualnych wÅ‚aÅ›cicieli. Każda zweryfikowana transakcja byÅ‚aby nowym blokiem, dodawanym do Å‚aÅ„cucha, co zapewniÅ‚oby trwaÅ‚e powiÄ…zanie wszystkich informacji w jednym, niezmiennym ciÄ…gu. – Blockchain minimalizuje ryzyko pomyÅ‚ek, ale też nadużyć, a to oznacza, że przestrzeÅ„ dla tzw. karuzeli podatkowych zostaÅ‚aby drastycznie zredukowana. System do rozliczania transakcji VAT, oparty na Blockchain pozwoliÅ‚by na wielowymiarowe sprawdzanie i weryfikacjÄ™ transakcji od strony zarówno prawnej, jak i biznesowej – mówi Ernest Frankowski.
VAT Coin, czyli kryptowaluta podatkowa
Z Blockchain w podatkach zwiÄ…zana jest koncepcja VATCoin, który ma być zbliżony do Bitcoina. Jest to również waluta cyfrowa, ale przeznaczona wyÅ‚Ä…cznie do rozliczeÅ„ podatku VAT. Jej kurs wymiany byÅ‚by staÅ‚y, nie podlegaÅ‚by zmianom wartoÅ›ci. Co wiÄ™cej, transakcje sieciowe w tej walucie byÅ‚yby weryfikowane przez organy rzÄ…dowe, a nie przez czÅ‚onków spoÅ‚ecznoÅ›ci, jak w przypadku Bitcoina. Jeżeli chodzi o dostÄ™pność sieci, każda firma uczestniczÄ…ca w transakcjach VATCoin miaÅ‚aby dostÄ™p do rekordów transakcji wszystkich VATCoinów, w których braÅ‚a udziaÅ‚.
Kiedy Blockchain zrewolucjonizuje Å›wiat podatków? Na Åšwiatowym Forum Ekonomicznym w Davos w ubiegÅ‚ym roku zapytano specjalistów w dziedzinie technologii, kiedy wÅ‚adze poszczególnych paÅ„stw zastosujÄ… Blockchain do Å›ciÄ…gania podatków. WiÄ™kszość z nich wskazaÅ‚a rok 2023 lub 2025. Obecnie, pojawiajÄ… siÄ™ liczne analizy w zakresie wykorzystania Blockchain w sferze publicznej. Organizacja lub paÅ„stwo, które pierwsze opracujÄ… implementacjÄ™ Blockchain Å‚Ä…czÄ…cÄ… jego zalety i wymogi obrotu publicznego bÄ™dÄ… miaÅ‚y szansÄ™ stać siÄ™ prekursorem „blockchainowej” rewolucji w podatkach. Wdrożenia te bÄ™dÄ… najpewniej realizowane na poziomie organizacji miÄ™dzypaÅ„stwowych. Sukces implementacji Blockchain w sferze publicznej może doprowadzić do ujednolicenia zasad opodatkowania w skali kontynentów, a może nawet globalnej. Dla Å›rodowiska biznesu jednolite i transparentne otoczenie prowadzenia dziaÅ‚alnoÅ›ci gospodarczej jest dobrÄ… wiadomoÅ›ciÄ….
– Ze wzglÄ™du na koszty i rewolucjÄ™ systemowÄ…, która siÄ™ z tym wiąże, trudno jednak podać jakÄ…Å› wiążącÄ… datÄ™. Pierwszych wdrożeÅ„ Blockchain w relacji podatnik - rzÄ…d należy spodziewać siÄ™ w ciÄ…gu piÄ™ciu lat. NiewÄ…tpliwie jednak digitalizacja podatków przyspiesza i nie tylko paÅ„stwa rozwiniÄ™te wdrażajÄ… różnorodne formy elektronicznego raportowania podatkowego, ale również te rozwijajÄ…ce siÄ™. Pozostaje tylko kwestiÄ… czasu, kiedy rewolucja Blockchain wkroczy w Å›wiat podatków i diametralnie go zmieni – podsumowuje Piotr BaraÅ„ski.
