Szef czeka na Twój raport, stoisz w niekoÅ„czÄ…cym siÄ™ korku, problemy rodzinne nie dajÄ… ci spać? Powodów do stresu jest niemal tyle, ilu ludzi. Okazuje siÄ™, że tak samo wiele jest metod na radzenie sobie z nim - od obgryzania paznokci, po sÅ‚odkiego batonika. Platforma Mixit, specjalizujÄ…ca siÄ™ w zdrowych mieszankach musli zapytaÅ‚a Polaków, jakie sÄ… ich sposoby na stres.
Okazuje siÄ™, że wiÄ™kszość z nas – aż 91 proc. spoÅ›ród 300 ankietowanych z caÅ‚ej Polski - próbujÄ…c obniżyć sobie poziom stresu, siÄ™ga po jedzenie. NajpopularniejszÄ… przegryzkÄ… sÄ… bakalie i owoce - aż 27,5 proc. osób zadeklarowaÅ‚o, że w sytuacji stresowej siÄ™ga po orzechy, nasiona, pestki i suszone owoce. Na drugim miejscu znalazÅ‚y siÄ™ sÅ‚odycze - 23 proc. ankietowanych w reakcji na stres siÄ™ga po batonik, ciastko, cukierki, czekoladÄ™, czy lody.
– Wyniki badaÅ„ wskazujÄ… na wzrost Å›wiadomoÅ›ci żywieniowej Polaków. Bakalie i owoce sÄ… znacznie lepszym rozwiÄ…zaniem od wysoko przetworzonych sÅ‚odyczy – mówi dr Magdalena Golachowska, psycholog z wrocÅ‚awskiego Instytutu Psychodietetyki, prorektor PaÅ„stwowej Medycznej Wyższej SzkoÅ‚y Zawodowej w Opolu. – Reakcja stresowa jest dla organizmu bardzo dużym wysiÅ‚kiem, po którym musi nastÄ…pić regeneracja. Za proces ten po części odpowiada kortyzol, hormon stresu przewlekÅ‚ego, który zwiÄ™ksza nasze Å‚aknienie zwÅ‚aszcza na produkty sÅ‚odkie, sÅ‚one i tÅ‚uste. Dlatego, kiedy widzimy ciastko to mimo Å›wiadomoÅ›ci, że jest ono niezdrowe, nie jesteÅ›my w stanie siłą swojej woli powstrzymać ochoty na nie. Z hormonami trudno jest wygrać. Trzeba by zwiÄ…zać sobie rÄ™ce i zakleić buziÄ™ albo caÅ‚kowicie zaabsorbować czymÅ› myÅ›li, bo pragnienie zjedzenia czegoÅ› sÅ‚odkiego jest wtedy silne jak obsesja – dodajeekspertka od stresu.
Magdalena Kuklik, technolog żywienia w Mixit podpowiada, że w chwilach stresu można oszukać swojÄ… sÅ‚odyczowÄ… „obsesjÄ™”. – Zamiast kompulsywnie rzucać siÄ™ na paczkÄ™ ciastek, lepiej zjeść jakiÅ› zdrowszy batonik, czy kaloryczne musli z owocami, bakaliami i sÅ‚odkimi dodatkami, na przykÅ‚ad pÅ‚atkami czekolady. UzupeÅ‚nimy wtedy zapotrzebowanie na cukier, biaÅ‚ko, tÅ‚uszcze i antyoksydanty – mówi Kuklik.
Sport, muzyka oraz zakupy…
Nieco mniej popularnymi metodami radzenia sobie z napiÄ™ciem sÄ… zdaniem Polaków aktywnoÅ›ci nie zwiÄ…zane z wrzucaniem czegoÅ› do brzucha. 16 proc. ankietowanych wybraÅ‚o sÅ‚uchanie muzyki, 17 proc. uprawienie sportu. O ile ta pierwsza metoda jest skuteczna pod warunkiem, że wybierzemy spokojnÄ… muzykÄ™, o tyle uprawianie sportu, zwÅ‚aszcza nastawionego na spory wysiÅ‚ek nie jest najlepszym rozwiÄ…zaniem.
– Intensywny wysiÅ‚ek fizyczny, czyli taki, gdy mamy zadyszkÄ™, pocimy siÄ™ i czujemy ból w mięśniach, powoduje wzrost poziomu adrenaliny, hormonu stresu nagÅ‚ego „walcz lub uciekaj”. Owszem, pozwala to na chwilÄ™ oderwać siÄ™ od codziennoÅ›ci i zapomnieć o kÅ‚opotach, ale nasze ciaÅ‚o jest wystawione na kolejnÄ… stresowÄ… sytuacjÄ™, po której musi nastÄ…pić odpoczynek i regeneracja. JeÅ›li naprawdÄ™ chcemy skutecznie odpocząć, zamiast intensywnego wysiÅ‚ku znacznie lepszy jest spokojny spacer lub ćwiczenia rozciÄ…gajÄ…ce –radzi dr Golachowska.
Chwilę po tym, jak w naszym organizmie uwolni się adrenalina, do głosu dochodzi drugi hormon stresu - kortyzol. Ten pierwszy przygotowuje ciało do działań ratujących życie (walka lub ucieczka), zadaniem tego drugiego jest pomoc w przetrwaniu oraz regeneracji.
– Proces powrotu organizmu do normalnego stanu, w zależnoÅ›ci od poziomu przeżywanego stresu, zajmuje 2-3 dni lub nawet dÅ‚użej. To czas, w którym potrzebujemy dużo snu, wÅ‚aÅ›ciwego jedzenia i spokoju. JeÅ›li zamiast odpoczynku i regeneracji bÄ™dziemy siÄ™ wciąż nieustannie pobudzać (np. pijÄ…c kawÄ™), narażamy siÄ™ na akumulacjÄ™ szkód, co prÄ™dzej czy później odbije siÄ™ na naszym zdrowiu fizycznym, psychicznym i spoÅ‚ecznym – mówi dr Golachowska – Pojawia siÄ™ wtedy ciÄ…gÅ‚e uczucie zmÄ™czenia, sennoÅ›ci, napiÄ™cie mięśni zwÅ‚aszcza w okolicach szyi i karku, brak ochoty na jakiekolwiek aktywnoÅ›ci, spadek ciekawoÅ›ci i chÄ™ci uczenia siÄ™, wypalenie, szybkie irytowanie siÄ™, zÅ‚ość i agresja – dodaje.
Bardzo niewielka grupa ankietowanych zadeklarowała, że ich reakcją na stres jest obgryzanie paznokci (5 proc.), czy branie tabletki uspokajającej (3 proc.). Wymieniali oni za to m.in.: zakupy, płacz, spotkanie i rozmowa z bliską osobą, oglądanie telewizji lub filmu, praca w ogrodzie, spacer, a także głodzenie się.
Stresujemy siÄ™ wszyscy
Ankieta potwierdza także, że stres jest dziś naszym nieodłącznym towarzyszem. Niemal 3/4 ankietowanych zadeklarowało, że odczuwa stres przynajmniej kilka razy w tygodniu. Eksperci podkreślają, że w pewnych sytuacjach jest on czymś pozytywnym.
– DziÄ™ki wÅ‚aÅ›ciwym reakcjom naszego ciaÅ‚a w krytycznych sytuacjach jesteÅ›my w stanie ocalić życie. Kiedy na przykÅ‚ad usÅ‚yszymy warczenie psa, nagÅ‚y wyrzut adrenaliny w ciÄ…gu milisekund przygotowuje nasze ciaÅ‚o do ucieczki lub obrony, jeszcze zanim pojawi siÄ™ Å›wiadoma ocena sytuacji. Adrenalina pobudza do dziaÅ‚ania - wyjaÅ›nia dr Golachowska.
Natomiast kortyzol ma działanie wręcz odwrotne, zawsze szkodliwe jeśli występuje chronicznie.
„Nadzoruje” on regeneracjÄ™ organizmu oraz jego przetrwanie w kryzysowych warunkach. PociÄ…ga to za sobÄ… zmniejszenie wydatków energetycznych (m.in. dużą niechęć do podejmowania wysiÅ‚ku fizycznego), wiÄ™ksze gromadzenie energii na ciężkie czasy (duży apetyt i szybkie tycie zwÅ‚aszcza w obrÄ™bie brzucha i karku) oraz skÅ‚ania do analizowania problemu i prób znalezienia najlepszego wyjÅ›cia z sytuacji.
– JeÅ›li przez wiele godzin potrafisz siedzieć i myÅ›leć, zamartwiać siÄ™, wyobrażać sobie różne scenariusze, ale nie podejmujesz żadnych konkretnych dziaÅ‚aÅ„, to znak, że wÅ‚adzÄ™ przejÄ…Å‚ kortyzol. W takiej sytuacji narzucanie sobie kolejnych wyzwaÅ„, reżimów dietetycznych nie tylko nie przyniesie rezultatów, ale bÄ™dzie wrÄ™cz dodatkowo szkodliwe. Najpierw należy zacząć od redukcji stresu i porzÄ…dnego odpoczynku – mówi ekspertka wrocÅ‚awskiego Instytutu Psychodietetyki.
Jak w Å‚atwy sposób zmniejszysz stres?
Radzi dr Magdalena Golachowska z Instytutu Psychodietetyki we Wrocławiu
1. często wykonuj głębokie powolne oddechy przeponowe, albo po prostu wzdychaj,
2. wyÅ›pij siÄ™ dobrze, najlepiej poÅ‚óż siÄ™ spać ok. 22.00 w caÅ‚kowitej ciemnoÅ›ci i ciszy,
3. zjedz ciepły posiłek (najlepiej gotowane warzywa), wypij coś ciepłego,
4. pójdź na spacer do parku, znajdź miejsce, gdzie bÄ™dziesz mógÅ‚ siÄ™ wyciszyć, poczytać dobrÄ… książkÄ™, posÅ‚uchać spokojnej muzyki, obejrzeć swoje zdjÄ™cia z wakacji,
5. spotkaj siÄ™ w spokojnym miejscu i porozmawiaj z przyjacióÅ‚mi, z ludźmi, którzy dajÄ… ci poczucie bezpieczeÅ„stwa i pozytywne emocje,
6. unikaj wszelkich Å›rodków pobudzajÄ…cych typu kawa, mocna herbata. Unikaj haÅ‚asu, ostrego Å›wiatÅ‚a, tÅ‚umów ludzi, poÅ›piechu, negatywnych informacji,
7. możesz napić się nieco wina, ale pamiętaj, że to metoda doraźna i nigdy nie powinna być stosowana zbyt często.