W minionych latach obserwowaliÅ›my nieustannÄ…, stopniowÄ… ewolucjÄ™ jakoÅ›ci obrazu wyÅ›wietlanego przez telewizory – udoskonalano takie parametry jak rozdzielczość czy odwzorowanie kolorów. Jednak rok 2016 to czas, w którym producenci zaczÄ™li skupiać siÄ™ także na realnoÅ›ci wyÅ›wietlanych treÅ›ci, dlatego kluczowÄ… kwestiÄ… staÅ‚ siÄ™ zakres tonalny. Firma LG wprowadza do Polski nowÄ… liniÄ™ telewizorów OLED, które posiadajÄ… certyfikat Ultra HD Premium, przyznawany przez branżowe konsorcjum UHD Alliance, jako potwierdzenie zgodnoÅ›ci z surowymi wymaganiami dotyczÄ…cymi miÄ™dzy innymi rozdzielczoÅ›ci, szerokiego zakresu tonalnego, maksymalnej jasnoÅ›ci, poziomów czerni, szerokiej palety barw oraz jakoÅ›ci dźwiÄ™ku.

Czym jest poszerzony zakres tonalny (HDR)?

Wraz z coraz czÄ™stszym pojawianiem siÄ™ standardu Ultra HD, popularność zyskaÅ‚a także technologia HDR (z ang. High Dynamic Range) pozwalajÄ…ca wyÅ›wietlić obraz o dużej rozpiÄ™toÅ›ci tonalnej - ukazujÄ…cy detale zarówno w bardzo jasnych jak i ciemnych obszarach. UjÄ™cie robione w technologii HDR poddawane jest „spÅ‚aszczeniu” tak, by mogÅ‚o zostać oddane poprawnie na ekranie SDR (o standardowym zakresie dynamiki). Uzyskujemy zatem obraz o wiÄ™kszej iloÅ›ci szczegóÅ‚ów, jednak nadal daleki od tego co widzimy w rzeczywistoÅ›ci. WyÅ›wietlacze obsÅ‚ugujÄ…ce technologiÄ™ HDR pozwalajÄ… natomiast oddać te wyższe stopnie Å›wiatÅ‚a, zawarte w jasnych partiach obrazu bez „spÅ‚aszczania”. Innymi sÅ‚owy, oddać lepiej to co byÅ‚o widziane przed kamerÄ….

 Porównanie zakresów tonalnych, standardowego (SDR) oraz poszerzonego (HDR)

Dotychczasowe wyÅ›wietlacze SDR miaÅ‚y ograniczonÄ… jasność do ok. 100cd/m2, ponieważ ograniczenia techniczne ekranu nie pozwalaÅ‚y na uzyskanie lepszego wyniku.  W prawdzie wspóÅ‚czesne telewizory potrafiÄ… pokazać jaÅ›niejszy obraz, jednak w studiach filmowych i graficznych nie stosowano do tej pory takich ustawieÅ„, toteż rozjaÅ›nienie wyÅ›wietlacza nadmiernie rozjaÅ›niaÅ‚o obraz jako caÅ‚ość. Technologia HDR zmienia to podejÅ›cie i ustala maksymalnÄ… jasność znacznie, znacznie wyżej – nawet do 10 000cd/m2. To ponad 100-krotny wzrost! DziÄ™ki wprowadzeniu takich zmian na poziomie norm, treść, która trafi na nasz ekran nie bÄ™dzie nadmiernie jaskrawa i mÄ™czÄ…ca dla zmysÅ‚u wzroku. Jedynie detale, zakodowane jako najjaÅ›niejsze zyskajÄ… na intensywnoÅ›ci. DziÄ™ki temu obraz bÄ™dzie bliższy temu rzeczywistemu.

Obecne standardy pozwalajÄ… zapisać obraz o jasnoÅ›ci do 10 000cd/m2. Konsorcjum UHD Alliance, nadaje swój certyfikat Ultra HD Premium wyÅ›wietlaczom majÄ…cym potencjaÅ‚ 1 000cd/m2. To dziesiÄ™ciokrotnie mniej niż maksimum, ale także dziesiÄ™ciokrotnie wiÄ™cej niż to, co przez lata oferowali producenci telewizyjni. WiÄ™kszość z nich wciąż oferuje treÅ›ci w standardowym zakresie tonalnym, co oznacza, że podczas procesów zwiÄ…zanych z postprodukcjÄ…, dystrybucjÄ… oraz wyÅ›wietlaniem, nastÄ™puje częściowa utrata informacji o oryginalnym obrazie.

Zastosowanie technologii poszerzonego zakresu tonalnego (HDR) pozwala na zachowanie kontrastu oraz kolorów oryginalnej produkcji w dużo wiÄ™kszym stopniu. WyÅ›wietlacz zgodny z HDR jest w stanie odebrać wiÄ™kszÄ… ilość informacji o kolorach i kontraÅ›cie, a nastÄ™pnie przetworzyć je na obraz lepszej jakoÅ›ci (odnoÅ›nik) - dziÄ™ki poszerzonemu zakresowi tonalnemu jest on o wiele bardziej zbliżony do rzeczywistoÅ›ci widzianej przez ludzkie oko.

Dolby Vision vs. HDR10

Najpopularniejsze dostÄ™pne na rynku standardy HDR to HDR10 oraz HDR Dolby Vision. Z perspektywy jakoÅ›ci obrazu, HDR Dolby Vision ma pewne przewagi. HDR10 wspóÅ‚pracuje ze statycznymi metadanymi - sÄ… to niezbÄ™dne dla wyÅ›wietlacza informacje, takie jak ustawienia jasnoÅ›ci sprzÄ™tu, z którym pracowaÅ‚ reżyser. Dolby Vision posiada dodatkowo dynamiczne metadane przypisane do poszczególnych scen i klatek filmów. ZnajÄ…c takie parametry, telewizor jest w stanie oddać obraz tak, jak przewidziaÅ‚ to autor obrazu.

Różnica pomiÄ™dzy dwoma standardami HDR sprowadza siÄ™ do tego, że HDR10 narzuca jednÄ… wartość jasnoÅ›ci reżyserskiej dla caÅ‚ego filmu, a bogatszy Dolby Vision precyzuje jÄ… niezależnie dla każdej klatki. W praktyce oznacza to, że jeÅ›li reżyser pracowaÅ‚ na wyÅ›wietlaczu o naprawdÄ™ dużym potencjale, to nasz telewizor bÄ™dzie stale wyÅ›wietlaÅ‚ znacznÄ… część obrazu ze skompresowanymi i przyciemnionymi przejÅ›ciami tonalnymi (by potencjalnie nie zlaÅ‚y siÄ™ w jednolitÄ… plamÄ™). Problem w tym, że w filmie może być wiele scen, które wcale nie wykraczaÅ‚yby ponad możliwoÅ›ci konkretnego telewizora, ale pojedyncza wartość jasnoÅ›ci monitora reżyserskiego nie pozwoli tego stwierdzić.

W caÅ‚kowicie innej sytuacji znajdujemy siÄ™ w przypadku Dolby Vision. Tu precyzyjnie okreÅ›lona wartość szczytowej jasnoÅ›ci, przypisana do każdej, pojedynczej klatki obrazu, pozwoli wykorzystać maksymalny potencjaÅ‚ w każdej scenie. Ewentualna kompresja tonów i przyciemnienie nastÄ…pi wyÅ‚Ä…cznie tam gdzie to konieczne, zachowujÄ…c możliwie dużą ilość szczegóÅ‚ów.

Druga przewaga technologii HDR Dolby Vision to rozwiÄ…zane nazwane Display Mapper (Inteligent Mapping Engine). Każdy piksel obrazu HDR Dolby Vision posiada dokÅ‚adnie okreÅ›lonÄ… jasność, pakiet dynamicznych metadanych oraz informacje o używanym ekranie. Inteligent Mapping Engine używajÄ…c specjalnych algorytmów dostosowuje wyÅ›wietlany obraz do danego telewizora po to, by zaprezentować treÅ›ci zgodnie z intencjami twórców i wykorzystać caÅ‚y potencjaÅ‚ urzÄ…dzenia – co w przypadku matrycy OLED jest niezwykle istotne.

Dlaczego LG OLED?

Nocne niebo nie wszÄ™dzie wyglÄ…da tak samo spektakularnie. Sztuczne Å›wiatÅ‚o rozproszone w atmosferze sprawia, że bardzo trudno jest dostrzec gwiazdy i inne obiekty astronomiczne o maÅ‚ej jasnoÅ›ci. Matryca OLED pozwala uzyskać idealnie czarny obraz, ciemny jak nocne niebo w miejscach odlegÅ‚ych od skupisk ludzkich, takich jak Biegun PóÅ‚nocny czy Å›rodek pustyni.

Duża jasność ekranu nie zawsze przekÅ‚ada siÄ™ na wyższÄ… jakość obrazu. Chociaż matryca LCD ma tutaj nieco wiÄ™ksze możliwoÅ›ci niż OLED, nie pozwala na peÅ‚ne odwzorowanie obrazu HDR, ponieważ wymaga stosowania moduÅ‚ów podÅ›wietlenia, których nie da siÄ™ caÅ‚kowicie wyÅ‚Ä…czyć. Innymi sÅ‚owy, telewizory LCD majÄ… ograniczonÄ… zdolność do odwzorowywania ciemnych obiektów, ponieważ ich ekran nie może być idealnie czarny.

Diody organiczne, które stanowiÄ… samodzielne źródÅ‚o Å›wiatÅ‚a, pozwalajÄ… precyzyjne odwzorować bardzo maÅ‚e wartoÅ›ci luminancji, w tym idealnÄ… czerÅ„. DziÄ™ki temu matryce OLED posiadajÄ… najwyższy wspóÅ‚czynnik kontrastu na rynku oraz szerszy niż w wyÅ›wietlaczach LCD zakres tonalny, dziÄ™ki czemu mogÄ… wyraźne odwzorować żywych szczegóÅ‚y nawet w najciemniejszych obszarach obrazu.

Regulowanie jasnoÅ›ci poszczególnych pikseli (OLED) vs. przyciemnianie lokalne (LCD)

JakoÅ› obrazu HDR na telewizorach LG OLED dodatkowo podwyższa funkcja indywidualnego regulowania jasnoÅ›ci pikseli matrycy OLED (Pixel Dimming). W przeciwieÅ„stwie do paneli LCD, w których podÅ›wietlenie LED jest regulowane lokalnie na caÅ‚ych fragmentach ekranu, w matrycy OLED każdy piksel pracuje niezależnie. Diody organiczne pozwalajÄ… wyÅ›wietlić wyraźne, żywe barwy oraz detale, które sÄ… dobrze widoczne nawet wtedy, gdy bezpoÅ›rednio obok siebie znajdujÄ… siÄ™ niewielkie jasne obiekty oraz bardzo ciemne obszary (jak np. rozgwieżdżone niebo). Na ekranie telewizora LCD, wokóÅ‚ jasnych miejsc wystÄ™puje poÅ›wiata (brzegi jasnych obszarów sÄ… rozmyte) wynikajÄ…ca z lokalnego podÅ›wietlenia matrycy. Podobny efekt diody LED tworzÄ… przy wyÅ›wietlaniu caÅ‚kowicie czarnego obrazu - jaÅ›niejsze obszary przypominajÄ…ce efekt winietowania pojawiajÄ… siÄ™  przy górnej oraz dolnej krawÄ™dzi ekranu.

W ocenach wielu ekspertów z caÅ‚ego Å›wiata matryca LG OLED jest uznawana za idealny wyÅ›wietlacz. Czysta czerÅ„ pozwala na uzyskanie bogatszej palety barw, piksele emitujÄ…ce Å›wiatÅ‚o sprawiajÄ…, że panel LG OLED doskonale nadaje siÄ™ do wyÅ›wietlania obrazu HDR. Telewizory LG OLED z oferty na rok 2016 sÄ… zgodne z formatami HDR10 i Dolby Vision zatwierdzonymi przez producentów elektroniki użytkowej, studia filmowe oraz czoÅ‚owych nadawców. Kontentu w standardzie HDR Dolby Vision można obecnie znaleźć w ofertach serwisów strimingowych takich jak Netflix i Amazon.