Upały a obowiązki pracodawcy wobec pracowników

> redakcja

Opublikowane 28 lipca 2016

351

Przeczytaj i dowiedz się, jakie obowiązki spoczywają wtedy na pracodawcy.

Czy praca w upale to praca w szczególnych warunkach?

Definicję szczególnych warunków pracy znajdziemy w art. 3 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych. Zgodnie z nim:

Art. 3. 1. Prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy(…).

Definicję ustawową rozszerzają przepisy rozporządzenia Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26 września 1997 roku w sprawie ogólnych przepisów BHP. Zgodnie z nimi pracą w szczególnie uciążliwych warunkach jest wykonywana:

na otwartej przestrzeni przy temperaturze ponad 25°C,
w pomieszczeniach zamkniętych przy temperaturze ponad 28°C.

Jak widać, praca podczas upałów jest uznawana za pracę w warunkach szczególnych. W związku z tym na pracodawcy ciążą określone obowiązki

Praca podczas upałów a obowiązki pracodawcy

Jak mówi § 112 rozporządzenia Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy w typowych, normalnych warunkach pracy pracodawca powinien dostarczać osobom, które zatrudnia, wodę zdatną do picia. Jej źródło powinno być usytuowane w takim miejscu, by każdy pracownik mógł swobodnie i bez trudu z niego skorzystać. Warto zwrócić uwagę także na samo pojęcie wody zdatnej do picia – oznacza ono wodę przebadaną pod względem higieniczno-sanitarnym i nadającą się do spożywania przez ludzi, co potwierdziła Państwowa Inspekcja Sanitarna. Jeżeli woda z wodociągów nie została uznana za zdatną do picia, szef ma obowiązek dostarczyć inne napoje.

Podobnie jest w przypadku wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Wiąże się to ze zmianami fizjologicznymi w organizmie, więc pracownicy powinni otrzymać zimne napoje wzbogacone o sole mineralne i witaminy.

W żadnym akcie prawnym ustawodawca nie wskazał innych obowiązków pracodawcy w związku z upałami, może on jednak uregulować tę kwestię samodzielnie, na przykład w regulaminie zakładu pracy. Może to być zarządzenie przerw w wykonywaniu przez pracowników obowiązków, zmiana godzin pracy lub dostarczenie nakryć głowy (jeśli praca odbywa się poza budynkiem) bądź klimatyzatorów czy też wiatraków, jeżeli praca odbywa się w biurze.

Odpowiedzialność pracodawcy za niedopełnienie obowiązków

W przypadku sporów dotyczących pracy podczas upałów, to pracodawca musi udowodnić, że nie miały miejsca temperatury, nakładające na niego dodatkowe obowiązki – to on według przepisów prawa jest zobowiązany do zapewnienia pracownikom odpowiednich warunków pracy. Oznacza to, że dostarczenie napojów nie powinno być spowodowane ich wnioskiem – pracodawca sam powinien to zrobić. Odpowiedzialność za zaniedbanie tego obowiązku zawiera art. 283 § 1 kodeksu pracy:

Art. 283 § 1 Kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny pracy albo kierując pracownikami lub innymi osobami fizycznymi, nie przestrzega przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny od 1000 zł do 30 000 zł (…).

Praca podczas upałów – odpowiedzialność pracownika

Również pracownik ma obowiązki związane z pracą podczas upałów, zwłaszcza jeśli wykonuje pracę w warunkach szczególnie niebezpiecznych i podwyższonej temperaturze powietrza. Najważniejszym z nich jest ocena zdolności psychofizycznych do wykonywania obowiązków pracowniczych w panującej temperaturze. Najpełniej określa to art. 210 §1 kodeksu pracy:

Art. 210 §1 W razie gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom, pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego.

Co szczególnie istotne, powstrzymanie się od pracy we wskazanych wyżej warunkach nie może powodować zmniejszenia wynagrodzenia za ten czas.