Kobiety w małej i średniej firmie

Z danych zebranych przez  ośrodek OŚKa, wynika że kobiety stanowią blisko 40% wszystkich osób pracujących na własny rachunek zaś 77% tej populacji mieszka w dużych miastach. Zatem Polki są przedsiębiorcze, a podejmowaniu własnej działalności gospodarczej sprzyjają warunki miejskie. Stale rośnie też liczba kobiet – szefów firm w ogólnej liczbie pracodawców. Jednak, im wyższy szczebel zarządzania, tym rzadziej spotyka się kobietę na stanowisku prezesa.

Z badania przeprowadzonego w tym miesiącu przez „Puls Biznesu” wynika, iż tylko w sześciu spółkach giełdowych prezesem jest kobieta, co stanowi 1,9% wszystkich prezesów firm notowanych na giełdzie. 

Polka – przedsiębiorca to najczęściej kobieta około 40 letnia, mająca dorosłe lub nastoletnie dzieci i doświadczenie w pracy zawodowej. Nie zawsze udaje się jej jednak godzić życie zawodowe z prywatnym. W grupie pań – przedsiębiorców dość liczna jest podgrupa kobiet stanu wolnego, niezamężnych czy rozwiedzionych i jest to procent większy niż przeciętnie w społeczeństwie.

Kobieta – manager handlowy?

Panuje przekonanie, że kobiety najczęściej podejmują się prowadzenia firm handlowych. To niezupełnie prawda: z danych OŚKi wynika, że handlem zajmuje się tylko 30% kobiet, a inne popularne branże to np. własne firmy produkcyjne, zakłady naprawy, usługi niematerialne (doradztwo). Innego rodzaju przekonaniem, nie znajdującym potwierdzenia w badaniach, jest to iż sfeminizowana jest branża bankowa. Pewnie łatwo w to uwierzyć, patrząc na ilość Pań w „okienkach”. Niestety, w zarządach banków panie stanowią tylko 7,6%, a żadnym bankiem nie zarządza kobieta w randze prezesa.

Urodzeni przedsiębiorcy

Kobiety wnoszą niepowtarzalny sposób myślenia, mają intuicję i świetnie wyczuwają rodzące się konflikty. Są uważne i cierpliwe, wrażliwe w kontaktach ze współpracownikami.  Kobiety na wysokich stanowiskach zaczęły się pojawiać stosunkowo niedawno i dopiero torują sobie drogę, a wraz z tym zmieniają stopniowo podejście społeczne – także mężczyzn, którzy nadal boją się takiej konkurencji. Podświadomie czy wprost, przyznają że nie lubią być porównywani z kobietami i zestawiani z nimi w konkursach na wysokie stanowiska. Czasem zdarza się,  że rady nadzorcze firm sugerują, iż szukają mężczyzny na stanowisko prezesa ze względu na specyfikę branży: inżynieryjnej czy przemysłu ciężkiego.

Panie mają jednak przed sobą jak najlepszą przyszłość i zapewne będzie ich przybywać na stanowiskach zarządczych. Mają wszelkie cechy dobrych przedsiębiorców: są rzetelne, wytrwałe i systematyczne, uparte w dążeniu do celu. Mają doskonałe umiejętności komunikacyjne, są ambitne i zdecydowane. Są natomiast mniej skłonne do ryzyka niż mężczyźni. Starają się podejmować decyzje wyważone i odpowiedzialne, podejmują je po namyśle i zebraniu wszelkich możliwych informacji. Mają poczucie osobistej odpowiedzialności za swoje przedsięwzięcia, stąd wolą rozwiązania pewne i przemyślane, za to mniej ryzykowne.

Samodzielność motywuje

Kobiety są dobrze zmotywowane do podejmowania własnej działalności gospodarczej, przede wszystkim dlatego, że chcą być samodzielne, uzyskiwać wysokie zarobki na potrzeby własne i utrzymanie rodziny oraz na inwestycje, ponadto mają wspomnianą cechę przedsiębiorczości. W sytuacji, gdy z różnych przyczyn mają utrudniony dostęp do kierowniczych stanowisk w największych firmach, starają się założyć swój własny biznes, tworzyć miejsca pracy dla siebie, swoich bliskich i innych osób. Stając się pracodawcą, jest równorzędnym partnerem do rozmów z innymi szefami firm w tym także z mężczyznami.

Remedium na bezrobocie lub zablokowany awans

Własna firma jest dla wielu kobiet jedynym sposobem na przezwyciężenie sytuacji braku szans i awansu, a w małych miastach – także sytuacji braku miejsc pracy w istniejących już zakładach. Rozpoczęciu przedsięwzięcia pomagają ogólnodostępne programy rządowe i samorządowe, kierowane do młodych matek, podejmujących pierwszą pracę, kobiet po 45 i po 50 roku życia i tych, które nawet w średnim wieku chcą zmienić kwalifikacje i nauczyć się nowego zawodu.

Stłumione przez tradycję

Najkrócej, można powiedzieć, że wrogiem kobiety w biznesie jest jej własne negatywne nastawienie  (brak wiary w siebie) oraz stereotypy. Inne bariery dotyczą: nastawienia społecznego, braków w edukacji, ogólnie – wysokich obciążeń fiskalnych i biurokratycznych.

Społecznie utrwalone stereotypy i tradycyjny model socjalizacji, czyli przygotowania do życia w społeczeństwie, kształtuje kobietę jako matkę i żonę, nie pozostawiając miejsca i czasu na własną karierę zawodową. Często o pozostaniu w domu i przerwaniu pracy po urodzeniu dziecka, decydują względy ekonomiczne: karierę zawodową kontynuuje ten z małżonków, który zarabia więcej, a zatem najczęściej – mężczyzna. To wszystko sprawia, że kobieta decyduje się pracować „na etacie” przed urodzeniem dziecka i po jego wychowaniu do wieku kilku lat. Własna firma, często realizowana zgodnie z własnymi zainteresowaniami, pasją, a ponadto – w dowolnie kształtowanym czasie pracy  dla wielu pań może stać się dobrym rozwiązaniem pozwalającym godzić karierę i wychowywanie dziecka.

Bariera w wykształceniu i dostępie do informacji

Innego rodzaju bariery są związane z niskim poziomem wykształcenia czy niemożnością dotarcia do informacji o zakładaniu o prowadzeniu firmy. Dzięki bezprzewodowemu, radiowemu czy tradycyjnemu dostępowi do Internetu oraz programom pomocowym coraz łatwiej pokonać te bariery.  Pozostaje uwierzyć w siebie, dobrze określić swoje zainteresowania i cele a następnie poszukać finansowania i najlepszej formy prowadzenia swojego biznesu.

Może franczyza

Nie zawsze działalność w oparciu tylko o własne siły jest wskazana i opłacalna. Może okazać się, że po zbadaniu lokalnego rynku, a zwłaszcza – konkurencji, warto raczej pomyśleć o biznesie sieciowym. Franczyza – ta forma choć nadal nie znalazła precyzyjnego określenia w przepisach polskiego prawa, rozwija się z powodzeniem i dociera do coraz to nowych branż: od spożywczej i handlowo-usługowej z różnego rodzaju towarem, aż po pracownie poprawek krawieckich i przedszkola (np. sieć warszawskich prywatnych przedszkoli pod firmą „Zielona Ciuchcia”). Na rynku działają już firmy, które od podstaw pomagają założyć i prowadzić biznes w formie oddziału markowej sieci. Doradztwem, wizerunkiem i wsparciem organizacyjnym dla franczyzobiorców zajmuje się na przykład Akademia Rozwoju Systemów Sieciowych.

Szkodliwy parytet

Okazuje się, że Polska wypada nieźle na tle innych krajów europejskich, pod względem udziału kobiet wśród kadry kierowniczej firm. Problem z tym, ze im szczebel wyższy, tym kobiet mniej. I tak, kobiety stanowią 42% szefów średniego szczebla – to oznacza jedno z pierwszych miejsc w Europie. Niestety, na wyższych stanowiskach jest już tylko 22%, a najwyższych- jak wspomniałam na początku – niespełna 2%.

40/60?

W Finlandii, Estonii, Grecji i Szwecji oraz od niedawna w Norwegii kobiety mają prawnie zagwarantowane 40% miejsc w kierownictwie spółek prawa handlowego. Czy w Polsce też potrzebne jest wprowadzenie takiego parytetu?

Moim zdaniem, zdecydowanie nie. W polityce, jak i w biznesie wygrywać powinni najlepsi. To, że kobiety często same rezygnują z kariery, jest ich własnym wyborem. Są realistkami, często wybierają mniej dynamiczną, za to pewną karierę, a często widząc że warunki są niesprzyjające, nie angażują się w duże przedsięwzięcia, zakładając własne małe firmy.

Potwierdzają to dane:  Polki częściej podejmują działalność gospodarczą niż kobiety w innych krajach. Wśród właścicieli małych i średnich przedsiębiorstw jest w Polsce 36% kobiet, podczas gdy w Danii – 21%, a w Szwecji i w Irlandii – 25%. Żaden parytet nie zastąpi prowadzonej w ramach edukacji społecznej zmiany świadomości w kierunku akceptacji i uznania kobiet i mężczyzn o podobnych kompetencjach na podobnych stanowiskach.

Jeśli zainteresował Państwa ten temat, polecam lekturę portali na temat udziału kobiet w biznesie        i życiu politycznym oraz szkoleń i środków pomocowych dla kobiet zaczynających własną działalność gospodarczą:

Europejski Fundusz Gospodarczy

Fundacja Ośka

Międzynarodowa Fundacja Kobiet

Wizaż. Kobieta w biznesie

Portal Polki