2014: rewolucyjne zmiany w VAT

Datą zaistnienia obowiązku podatkowego stanie się dzień dostarczenia towaru lub wykonania usługi, a nie jak dotychczas moment wystawienia faktury. Najważniejsze zmiany zaczną obowiązywać za ponad trzy miesiące, ale już teraz przedsiębiorcy muszą się do nich przygotować, gdyż posiadane przez nich interpretacje podatkowe przestaną obowiązywać.

Obecnie moment powstania obowiązku podatkowego rozpoczyna się z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7. dniu licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi.

• Co ważne, opóźnienie wystawienia faktury nie wpłynie na przesunięcie terminu rozliczenia podatku. Specyficzne zasady będą dotyczyły podatników, którzy wykonali usługę tylko częściowo lub mają umowy na dostawy ciągłe. Ponadto, przy płatnościach zaliczkowych znowelizowane regulacje umożliwią wystawienie faktury jeszcze przed otrzymaniem zaliczki (dotąd przed płatnością podatnicy wystawiali faktury pro-forma). Branżami, w których obowiązek podatkowy nadal będzie uzależniony od wystawienia faktury będą usługi budowlane i budowlano-montażowe, usługi drukowania i dostawy książek, dostawy energii elektrycznej i cieplej, usługi telekomunikacyjne oraz najem, dzierżawa i leasing. W przypadku niektórych z nich, jeżeli podatnik nie wystawi faktury w terminie lub wystawi ją z opóźnieniem – obowiązek podatkowy powstanie z chwilą upływu terminów na wystawienie faktury (np. usługi budowlane – 30 dni od jej wykonania).

Zgodnie z nową definicją podstawą opodatkowania jest wszystko to, co stanowi zapłatę, którą dostawca towarów lub usług otrzymał lub ma otrzymać od nabywcy. W zakres ten włączają się otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę towarów lub usług. Podstawa opodatkowania w szczególności ma obejmować koszty dodatkowe, np.: prowizje, koszty opakowania, transportu i ubezpieczenia. Nie będzie obejmować natomiast udzielonych nabywcy upustów i obniżek cen uwzględnionych w momencie sprzedaży, a to oznacza zmianę zasad rozliczania tzw. skont.

„Wejście w życie nowych przepisów dotyczących podstawy opodatkowania sprawia, że wszystkie dotychczasowe interpretacje podatkowe, na których opierali się przedsiębiorcy przestają obowiązywać. Aby przed 1 stycznia 2014 r. otrzymać nowe, już teraz powinni zwrócić się do organów podatkowych z prośbą o ich wydanie” – tłumaczy Przemysław Skorupa.

• To nie koniec rewolucji. Nowe reguły będą obowiązywać także w obszarze wystawiania faktur korygujących. Obniżenie VAT należnego będzie możliwe w przypadku udokumentowanej próby doręczenia faktury korygującej, nawet jeżeli podatnik nie uzyska potwierdzenia tego faktu. Niemniej, warunkiem obniżenia podstawy opodatkowania będzie wykazanie na podstawie posiadanej dokumentacji, że nabywca towaru lub usługobiorca ma świadomość, że transakcja została zrealizowana na warunkach określonych w fakturze korygującej.

Zmianom ulegną również przepisy o VAT dotyczące prawa do odliczeń. Wedle obecnie obowiązujących zasad momentem powstania takiego prawa jest dzień, w którym podatnik otrzymał fakturę. Od stycznia przyszłego roku będzie to moment, w którym w stosunku do nabytych towarów lub usług powstał obowiązek podatkowy. Rodzi to konieczność weryfikowania otrzymanych faktur pod kątem tego, czy u sprzedawcy powstał już obowiązek podatkowy.

– Szczególnie uważni muszą być przedsiębiorcy, którzy mają do czynienia z wewnątrzwspólnotowym nabyciem towarów (WNT). W takiej sytuacji prawo do odliczenia VAT powstanie w momencie, w którym zaistniał obowiązek podatkowy. Jeżeli jednak podatnik nie otrzyma faktury w ciągu trzech miesięcy od upływu miesiąca, w którym on powstał, to ma obowiązek korekty podatku naliczonego – wyjaśnia Przemysław Skorupa. Po otrzymaniu faktury podatnik uwzględni podatek naliczony w bieżącej deklaracji. – W przypadku faktur spływających z dużym opóźnieniem może to oznaczać konieczność samodzielnego finansowania VAT– dodaje ekspert Deloitte.

Nowelicja ustawy o VAT wprowadza także zmiany zasad i terminów wystawiania faktur. Obecnie wystawia się je nie później niż w terminie siedmiu dni od dnia wydania towaru / wykonania usługi, ale co do zasady nie wcześniej niż doszło do zaistnienia takiego faktu. Od stycznia będzie to jednak możliwe i to na 30 dni przed dokonaniem dostawy /wykonaniem usługi, ale nie później niż 15. dnia, licząc od zakończenia miesiąca, w którym doszło do wykonania usługi lub dostarczenia towaru.  

Nowe przepisy wymuszają konieczność modyfikacji systemów informatycznych. Zmiany te w znacznie większym stopniu wpłyną na te systemy niż chociażby podwyższenie stawek VAT od 2011 r. Ocena wpływu zmian na konkretny system, przygotowanie jego modyfikacji i przetestowanie oprogramowania jest procesem długotrwałym. Brak lub zbyt późne jego dostosowanie może skutkować błędami w rozliczeniach podatkowych (np. zbyt późnym rozliczaniem podatku VAT). Dodatkowo, przedsiębiorcy powinni odpowiednio przeszkolić pracowników i to nie tylko tych z działu księgowości, ale również wszystkie osoby zajmujące się wystawianiem faktur.

Zdaniem ekspertów Deloitte niewielu przedsiębiorców zdaje sobie sprawę, jak wielka rewolucja ich czeka, a jeszcze mniej jest na nią przygotowanych. Szczególnie branża transportowa i dostawcy oprogramowania (ze względu na niejednoznaczne przepisy) muszą się przestawić na inne tory myślenia
o VAT.

„Nowe regulacje zmieniają dotychczasową konstrukcję podatku VAT i są na pewno największą rewolucją w tym systemie od czasu wejścia Polski do Unii Europejskiej. Niewątpliwie, rodzą konieczność zmiany mentalności i przyzwyczajeń księgowych oraz wszystkich innych osób wystawiających faktury, zwłaszcza w zakresie momentu powstania obowiązku podatkowego” – podsumowuje Krzysztof Wilk.