Przetasowania w finansach osobistych

Zaostrzanie polityki pieniężnej, rosnąca inflacja oraz perspektywa spowolnienia tempa wzrostu gospodarczego spowodowały istotne zmiany w podejściu Polaków do swoich finansów, zarówno w sferze depozytów, jak i kredytów.

Skok inflacji i wysokie ceny

Potężny skok inflacji i perspektywa utrzymywania się wysokiego poziomu cen towarów i usług konsumpcyjnych zmusza Polaków do coraz częstszych zmian w podejściu do podejmowanych decyzji finansowych. Ostatnio dochodzą do tego także narastające obawy związane ze spowolnieniem wzrostu gospodarczego. Prognozy w tej kwestii są coraz bardziej pesymistyczne i to zarówno ze strony ośrodków oficjalnych, jak i niezależnych instytucji finansowych. Nastroje konsumentów, które systematycznie monitoruje Główny Urząd Statystyczny, uległy zauważalnemu pogorszeniu i ich wskaźnik jest obecnie na poziomie najniższym od kilkunastu lat. Pojawiają się też coraz wyraźniejsze sygnały zmian sytuacji na rynku pracy. Stopa bezrobocia przestała spadać, choć wciąż należy do najniższych w Europie. Na razie utrzymuje się też wysoka dynamika wzrostu wynagrodzeń, ale i ta tendencja może wkrótce wyhamować, a nawet ulec odwróceniu. Ponadto tempo podwyżek ledwie nadąża za inflacją.

Zaostrzone kryteria udzielania kredytów

Wszystkie te czynniki nie mogły pozostać bez wpływu na zachowania Polaków w sferze finansów osobistych. Z prowadzonych analiz wynika, że dostrzegając różnego rodzaju czynniki ryzyka, banki, szczególnie największe instytucje działające na polskim rynku, zaostrzają kryteria udzielania kredytów. Największy spadek w tym obszarze ma miejsce w przypadku firm oraz hipotek na zakup mieszkania. W tym ostatnim obszarze można wręcz mówić o załamaniu, gdyż z danych Biura Informacji Kredytowej wynika, że zainteresowanie hipotekami w ostatnim czasie zmniejszyło się aż o jedną trzecią. Do korzystania z nich zniechęcają zarówno wysokie ceny nieruchomości, malejąca zdolność kredytowa potencjalnych klientów oraz silny wzrost rat kredytów, wynikające z podwyżek stóp procentowych. Tendencje obserwowane na rynku kredytów hipotecznych nie obejmują jednak krótkoterminowego finansowania firm oraz pożyczek gotówkowych. W obu obszarach popyt utrzymuje się na dobrym poziomie, ale może świadczyć to o zwiększonym zapotrzebowaniu na finansowanie bieżących potrzeb. Trudno się temu dziwić, biorąc pod uwagę wysoką dynamikę cen zarówno płaconych przez producentów, jak i konsumentów.

Zmiana kierunku przepływu kapitału

Druga istotna tendencja sprowadza się do zmiany kierunku przepływu oszczędności Polaków w bankach między depozytami bieżącymi, a lokatami terminowymi. W poprzednim cyklu radykalnego łagodzenia polityki pieniężnej, w wyniku którego stopa referencyjna Narodowego Banku Polskiego przez długi czas utrzymywana była na rekordowo niskim poziomie 1,5 proc. Konsekwencje pandemii zmusiły Radę Polityki Pieniężnej do dalszych obniżek stóp do 0,1 proc. w maju 2020 r. W ślad za tym malało oprocentowanie oferowanych przez banki lokat. Skutkowało to zniechęceniem klientów do oszczędzania na lokatach i przesuwaniem środków na najczęściej nieoprocentowane rachunki bieżące. W październiku ubiegłego roku, w odpowiedzi na szybko rosnącą inflację, rozpoczęty został cykl zaostrzania polityki pieniężnej. Dynamiczne podwyżki stopy referencyjnej spowodowały wyraźny wzrost atrakcyjności lokat terminowych, a tym samym bardzo widoczny przepływ oszczędności z rachunków bieżących do depozytów terminowych. Nie bez znaczenia dla decyzji posiadaczy oszczędności jest też nominalna wysokość odsetek, która jest najwyższa od wielu lat, a efekt ten działa na klientów mobilizująco.

Autor komentarza: Tomasz Rzeski, Country Sales Manager Oddziału Inbank w Polsce