Przyszłość pracy w erze sztucznej inteligencji: wizje i wyzwania

Elon Musk, wizjoner technologiczny, nie boi się rzucać śmiałych prognoz dotyczących przyszłości. Jego najnowsze przewidywania, przedstawione podczas konferencji Viva Technology, malują obraz świata, w którym tradycyjna praca stanie się reliktem przeszłości. Sztuczna inteligencja (AI) ma przejąć większość zadań, a ludzie będą mogli poświęcać czas na realizację swoich pasji, jednocześnie otrzymując stały dochód. Brzmi jak utopia? Może tak, ale warto przyjrzeć się bliżej tej wizji i zastanowić się, jakie wyzwania i pytania się z nią wiążą.

Skąd wezmą się pieniądze na powszechny dochód?

Jednym z kluczowych elementów wizji Muska jest wprowadzenie powszechnego, wysokiego dochodu dla wszystkich. Ale skąd miałyby się wziąć na to środki? Musk sugeruje, że automatyzacja i AI mogą znacznie zwiększyć wydajność i zyski firm. Przedsiębiorstwa będą generować ogromne zyski dzięki zautomatyzowanym systemom, które będą w stanie wykonywać pracę szybciej, taniej i bardziej efektywnie niż ludzie.

Te zyski mogłyby być częściowo redystrybuowane w formie podatków od robotów czy opodatkowania firm technologicznych. Już teraz dyskutuje się o wprowadzeniu „podatku od robotów”, który mógłby być użyty do finansowania powszechnego dochodu. Innym źródłem finansowania mogłyby być zyski z naturalnych zasobów, które są coraz bardziej eksploatowane dzięki nowoczesnym technologiom. Wreszcie, rządy mogłyby emitować specjalne obligacje na pokrycie kosztów powszechnego dochodu, zakładając, że gospodarka będzie rosła dzięki automatyzacji. Pokuśmy się o uproszczone wyliczenia:

Uproszczony rachunek ekonomiczny

Założenia

• Koszt stworzenia robota: 100 000 USD.
• Koszt energii: 5 000 USD rocznie.
• Koszt utrzymania i serwisowania: 10 000 USD rocznie.
• Żywotność robota: 10 lat.
• Wydajność robota: 1 robot wykonuje pracę równoważną pracy 3 ludzi.

Koszty

• Koszt początkowy: 100 000 USD.
• Koszt roczny: 15 000 USD.
• Koszt całkowity na 10 lat: 100 000 USD + (15 000 USD * 10) = 250 000 USD.

Przychody

Załóżmy, że średnia roczna pensja pracownika wynosi 40 000 USD. Jeden robot zastępuje pracę trzech ludzi, co daje oszczędność:

• Roczna pensja trzech pracowników: 120 000 USD.
• Oszczędności na 10 lat: 1 200 000 USD.

Bilans

• Całkowity koszt robota na 10 lat: 250 000 USD.
• Oszczędności na 10 lat: 1 200 000 USD.
• Zysk netto na 10 lat: 1 200 000 USD – 250 000 USD = 950 000 USD.

Wyższe koszty i powszechny dochód

W scenariuszu, gdzie dochód podstawowy (UBI) wynosi połowę przeciętnej pensji, można się spodziewać, że wiele osób będzie niezadowolonych z powodu spadku swojego standardu życia. Choć automatyzacja może prowadzić do zmniejszenia tradycyjnych dochodów, odpowiednio skonstruowany system powszechnego dochodu podstawowego, w połączeniu z innowacjami i elastycznymi formami pracy, może zrównoważyć te straty. Kluczowe jest stworzenie zrównoważonego modelu gospodarczego, który nie tylko zapewni minimalne dochody, ale także stworzy nowe możliwości i wspiera rozwój osobisty i zawodowy.

Opodatkowanie pracy robotów

Opodatkowanie pracy robotów lub zysków firm, które je „zatrudniają”, może być skutecznym rozwiązaniem, aby finansować system powszechnego dochodu podstawowego (UBI) i jednocześnie złagodzić negatywne skutki bezrobocia technologicznego. Taki system mógłby zrównoważyć ekonomiczne i społeczne skutki automatyzacji.

Założenia

• Podatek od pracy robotów: np. 30 000 USD rocznie na robota.
• Podatek od zysków firm: firmy korzystające z robotów płaciłyby wyższy podatek od zysków.
• Zwolnienie z podatku dochodowego dla bezrobotnych: osoby otrzymujące UBI byłyby zwolnione z podatku dochodowego.
• Cel: Finansowanie UBI z podatków od robotów i firm technologicznych.

Wynika z tego, że aby model był zrównoważony, musimy rozważyć zwiększenie podatku od pracy robotów, poprawę efektywności robotów lub obniżenie kosztów ich utrzymania. Możliwe jest także poszukiwanie dodatkowych źródeł finansowania UBI, takich jak dochody z innych podatków oraz inwestowanie w technologie, które zwiększają produktywność robotów.

Czy ludzie popadną w degenerację?

Krytycy tego pomysłu obawiają się, że brak konieczności pracy mógłby prowadzić do społecznej degeneracji. Ludzie mogliby popaść w uzależnienia, lenistwo czy inne destrukcyjne zachowania. Czy rzeczywiście tak by się stało?

Historia pokazuje, że ludzie mają naturalną potrzebę tworzenia, rozwoju i poszukiwania celu. Kiedy podstawowe potrzeby są zaspokojone, wiele osób kieruje swoją energię na rozwój osobisty, edukację czy działalność społeczną. Przykłady takie jak zwiększona aktywność artystyczna, hobby czy wolontariat wśród emerytów mogą być dowodem na to, że ludzie potrafią konstruktywnie wykorzystać swój wolny czas.

Oczywiście, nie można ignorować potencjalnych zagrożeń. Dlatego kluczowe będzie wprowadzenie programów wsparcia psychologicznego i edukacyjnego, które pomogą ludziom znaleźć sens i kierunek w świecie, gdzie praca przestanie być koniecznością. Ważne będą także kampanie promujące zdrowy styl życia, aktywność fizyczną i społeczną.

Regulacje i etyka

Jednym z najważniejszych aspektów, które Musk podkreśla, jest potrzeba proaktywnego uregulowania AI. AI ma ogromny potencjał, ale również niesie ze sobą poważne zagrożenia, takie jak bezrobocie technologiczne, nierówności społeczne czy etyczne dylematy związane z autonomią maszyn. Potrzebujemy jasno określonych ram prawnych i etycznych, które zapewnią, że AI będzie działać na korzyść ludzkości, a nie przeciwko niej.

Wizja Elona Muska dotycząca przyszłości pracy i dochodów w erze AI jest zarówno inspirująca, jak i pełna wyzwań. Finansowanie powszechnego dochodu, zapobieganie społecznej degeneracji i wprowadzenie odpowiednich regulacji to kluczowe kwestie, które muszą zostać rozwiązane, aby ta wizja mogła się ziścić.

Jest jednak coś ekscytującego w myśli o świecie, w którym praca jest opcjonalna, a ludzie mogą realizować swoje pasje bez presji finansowej. Czy uda nam się to osiągnąć? Czas pokaże, ale jedno jest pewne – przyszłość pracy nigdy nie była bardziej fascynująca.